Wat is in-vitro-vlees?

In de wetenschap wordt 'in vitro' gebruikt om processen te beschrijven die niet plaatsvinden in een levend organisme, maar in een reageerbuis onder gecontroleerde laboratoriumomstandigheden. Processen die als 'in-vivo' worden beschreven, vinden daarentegen plaats in het levende organisme.

In-vitro-vlees is dus vlees dat niet is geproduceerd door conventionele veehouderij, d.w.z. door het fokken en slachten van dieren. In plaats daarvan groeit in-vitro-vlees in een bioreactor uit tot een stuk vlees. Meer gebruikelijke termen voor dit soort vlees zijn 'in een laboratorium gekweekt vlees' of 'kweekvlees'. De uitdrukking "kweekvlees" wordt vooral gebruikt in het dagelijkse taalgebruik en door de industrie.

Voor de productie van in-vitro-vlees worden spiercellen van dieren genomen en onder gecontroleerde laboratoriumomstandigheden gekweekt. Na jarenlang onderzoek kunnen deze dierlijke cellen nu worden gekweekt in een kweekmedium. Dit levert spierweefsel op dat identiek is aan conventioneel vlees uit de veehouderij.

In-vitro-vlees smaakt en ruikt precies zoals het vlees dat we al kennen. De textuur en bereiding blijven ook hetzelfde. Recepten kunnen daarom op precies dezelfde manier worden gebruikt en de koeling en houdbaarheid blijven hetzelfde voor in-vitro-vlees.

In-vitro-vlees biedt de mogelijkheid om de impact op het milieu te verminderen in vergelijking met conventionele vleesproductie. De huidige vleesproductie genereert een zeer hoge uitstoot van broeikasgassen en draagt aanzienlijk bij aan de klimaatverandering. Het land- en waterverbruik is ook aanzienlijk, zowel door de teelt van diervoeder in monoculturen als door de veeteelt zelf.

De alternatieve kweekmethode van in-vitro-vlees kan de behoefte aan land en water verminderen door de veehouderij en de behoefte aan voer te verminderen. Als gevolg daarvan zou de uitstoot van broeikasgassen door de productie van vlees ook kunnen dalen.

Het kweken van in-vitro-vlees kost echter veel energie. Steriele laboratoriumomstandigheden zijn nodig om ervoor te zorgen dat er geen ziektekiemen in het gekweekte vlees zitten, zodat het daarna veilig kan worden geconsumeerd. Om dit te bereiken moeten de juiste gebouwen en faciliteiten worden gebouwd en regelmatig worden geïnspecteerd. De mate waarin deze productie uiteindelijk klimaatvriendelijker is, zal voornamelijk afhangen van het type energie dat wordt gebruikt. Hernieuwbare energiebronnen zijn noodzakelijk als we op grote schaal klimaatvriendelijk willen produceren.

Actuele gegevens van conventionele vleesproductie worden momenteel vergeleken met geschatte waarden van in-vitro-vleesproductie. Dit komt omdat er geen gegevens beschikbaar zijn voor de productie van in vitro vlees op grote schaal. Er kan echter worden aangenomen dat de energiebehoefte ook afhangt van de diersoort die wordt gekweekt. Zo zouden in vitro varkensvlees en kip energie-intensiever zijn dan in vitro rundvlees.

Voor in-vitro-vlees is geen bio-industrie nodig. Het doden van dieren is op dit moment echter nog steeds noodzakelijk, omdat de basis voor in vitro vlees nog steeds dierlijk celmateriaal is. Dergelijke runderen, varkens of kippen zullen dus gefokt en gehouden blijven worden. De stamcellen die nodig zijn voor in-vitro-vlees moeten uit levende dieren worden gehaald. Vervolgens kan er meer dan een ton vlees worden geproduceerd uit één celmonster. Dit betekent dat er minder dieren gehouden hoeven te worden en dat ook de houderijomstandigheden kunnen worden verbeterd.

Het valt nog te bezien of de veehouderij daadwerkelijk zal worden verbeterd ten gunste van de dieren en hoe pijnlijk het verwijderen van cellen is voor levende dieren. In de huidige onderzoeksfase worden er ook tests uitgevoerd op dieren.

Tot nu toe was het kweekmedium dat de groei van in vitro vlees bevordert ook van dierlijke oorsprong. Een geschikt kweekmedium moet onder andere belangrijke vitamines, eiwitten en groeifactoren bevatten. Tot nu toe is de beste oplossing het zogenaamde foetale kalfsserum. Het serum wordt verkregen uit het bloed van kalfsfoetussen, een ongeboren kalf in het beginstadium van zijn ontwikkeling. De foetus sterft nadat het bloed is afgenomen. Dit betekent dat de huidige in-vitro-vleesproductiepraktijken niet vrij zijn van dierenleed.

Alternatieve kweekmedia worden momenteel onderzocht. Schimmels, gisten of algen kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt om geschikte kweekmedia te produceren. Er is momenteel echter geen geschikte formulering die voor elk celtype kan worden gebruikt. De productie van zo'n medium kost ook extra geld en is energie-intensief.

Het idee van in-vitro-vlees is niet nieuw. De kunstmatige productie van vlees werd al besproken in de jaren 1930. Er is echter pas de laatste jaren aanzienlijke vooruitgang geboekt in de ontwikkeling van kweekmethoden . Er zijn verschillende producten toegelaten, met name in Singapore en de Verenigde Staten. Het zal echter nog enkele jaren duren voordat het onderzoek voldoet aan de Europese normen.

Tot nu toe is in-vitro-vlees niet verkrijgbaar op de Duitse en Europese markt. Er zijn individuele bedrijven en onderzoeksinstellingen die de taak van verdere ontwikkeling op zich hebben genomen. Er zijn al verschillende hamburger patty proeverijen geweest over de hele wereld.Individuele biefstukken met uitgesproken marmering werden ook getest. De productie is tot nu toe echter alleen succesvol geweest op kleine schaal en kan nog niet worden opgevoerd.

Veel experts zien een groot potentieel in de verdere ontwikkeling van in-vitro-vlees. Bovenal wordt in-vitro-vlees hoog gewaardeerd als een duurzaam alternatief voor de conventionele vleesproductie.

In-vitro-vlees is een revolutionaire technologie met veel onderzoekspotentieel. In de komende jaren zullen echter een verminderde vleesconsumptie en een mix van conventionele en biologische veeteelt de topprioriteiten blijven als het gaat om duurzaamheid.

Op dit moment lijkt het erop dat het meerdere jaren onderzoek zal vergen om de eerste producten op de markt te brengen. Deze zullen dan alleen verkrijgbaar zijn in het luxesegment en chique horecagelegenheden. In de nabije toekomst zal in-vitro-vlees nog niet verkrijgbaar zijn in de koeltoonbanken van onze supermarkten, omdat onderzoek en productie met permanente koeling te duur is en nog niet op grote schaal kan worden uitgevoerd.